Selasa, 30 Juni 2009

Sayu Wiwit Srikandhi Blambangan

Sapa bain mongkog atine kadhung niti sejarahe Sayu Wiwit. Wanita turunan bagsawan kang lila urip uled ambi rakyat, ninggalaken urip enak ring puri. Urip sara teka alas siji nyang alas liyane ngelawan Kompeni kanggo mbela tanah kelairane. Sing iku bain, Sayu Wiwit iku wong wadon kang bisa dadi panglima perang mimpin perajurit lanang lan wadon. Sayu wiwit duwe wibawa gedhe lan sagah ngobong amuk perang ring akeh panggonan. Ring Blambangan kulon, Sayu Wiwit mimpin perang ring Puger, Senthong lan Nusa Barong. Ring Blambangan Wetan yaiku ring Bayu lan Lateng. Pantes mula kadhung Sayu Wiwit kejuluk Srikandhi Blambangan.
Sayu Wiwit iku anake Mas Gumuk Jati. Iyane laki ulih anake Wong Agung Wilis yaiku Mas Surawijaya. Dadi Sayu Wiwit iku anak mantune Wong Agung Wilis. Mas Surawijaya lan Sayu Wiwit padha-padha bareng bela pati ngelawan Kompeni.
Sayu Wiwit ngawiti bela patine mbantu Leboksamirana ring Jember. Leboksamirana iku wong Medura kang sengit nyang Welanda. Nalika Sayu Wiwit gadug Jember, rakyat pating girang nemu pemimpin kang diarep-arep lan gedhe pengarepane bisa ngerasakaken urip merdheka. Mula sing sepira suwe rakyat Puger lan Senthong dipimpin Sayu Wiwit nyerang pos Steenbergen. Serdhadhu Landa akeh kang mati, pos Sttenbergen bisa dikuwasani. Sayu Wiwit lan perajurite nerusaken serbuan nyang garnisum Nusa Barong. Ning kana serdhadhu Landa uga akeh kang nemu pati, pos Steenbergergen bisa dikuwasani.Sayu Wiwit lan perajurite nerusaken serbuan nyang garnisum Nusa Barong. Ning kana serdhahdhu Landa uga akeh kang nemu pati.
Serta mari ngerebut pos Steenbergen lan garnisum Nusa Barong, Sayu Wiwit lan perajurite nuju Senthong, Jember Lor. Ewonan rakyat ring Gunung Raung mudhun milu bela pati. Welanda sing sanggup ngadepi ewonan pejuang, ahire nyingkrih teka Jember. Makane Welanda sing balik maning nyang Jember, dalan kang nuju Jember dirusak, wit-wit ditegor kanggo nebeng lurung.
Nalika ring Bayu rakyat Blambangan kumpul dadi siji ancang-ancang perang ngelawan Kompeni, Sayu Wiwit lan keluwargane boyongan nyang Bayu perlu aweh tulung nyang Pangeran Jagapati. Kelawan sunar wibawane, para bekel kang ditemoni sak dawane dalan nuju Bayu diejak milu perang, yaiku bekel Utun teka Bedhewang, bekel Undhuh teka Lemabangdewa, bekel Runtep teka Lemabangkidul lan akeh maning liyane.
Gadug benteng Bayu, Sayu Wiwit dipapag ambi Pangeran Jagapati. Kerana pengalamane perang ring Blambangan Kulon, Sayu Wiwit dijaluki gelem nularaken bab polah perang nyang perajurit Bayu. Sing iku bain Sayu Wiwit uga dijaluki piduduhe kapan dina kang apik kanggo nyerang Kompeni. Polahe Sayu Wiwit iku dipercaya duwe ilmu kaweruh kang jeru. Serta wis gadug wayahe, kabeh wong Bayu lanang wadon maju perang. Perajurit wadon nganggo penganggo kaya dene wong lanang. Sayu Wiwit nggawa gaman patrem lan tumbak pengawinan. Perajurit Bayu berangkat perang sinambi tetembangan gendhing perjuwangan. Gadug Tegalperangan Songgon, Sayu Wiwit pidhato kanggo ngobong lan mbombong semangate perajurit. Asile, serangan kang ndadak lan edan-edanan, nggawe pasukan Landa morat-marit melayu sipat kuping. Naming ring perang iki Pangeran Jagapati nyandhang tatu kang seru. Sedurunge ninggal, Pangeran Jagapati ngangkat Sayu Wiwit dadi gantine. Sakteruse Sayu Wiwit kang mimpin perajurit Bayu.
Tengah-tengahe Sayu Wiwit ring Bayu, mara-mara ana kabar, lakine yaiku Mas Surawijaya ninggal ring Puger. Sayu Wiwit sakal nggawa perajurite nyang Puger ngadhepi pasukane Kapten Marhaelu. Marhaelu tiwas, naming Sayu Wiwit ninggal keneng meriyeme Kapten Heinrich. Rungu kabar iki wong sak werane bumi Blambangan sing bisa nyingedakaken susahe. Lan kabeh rumangsa kelangan pemimpin kang wis lawas lega lila ngabdi nyang rakyat. Lan kabeh rakyat Blambangan weruh kadhung Sayu Wiwit lawas ngidham kepingin weruh rakyate urip seneng.
Iku mau perjuwangane Sayu Wiwit, wong wadon kang bela pati ngungkuli kodrat wadone. Kabeh nduduhaken kadhung wong wadon Blambangan duwe aji lan ngerti kelendi kudune mbelani tanah kelairane.

Sumber : Lancar Basa Using VII

Jumat, 26 Juni 2009

Kesenian Banyuwangi Pilih Tandhing Sagah Saing

Kejolok kadhung dadi wong Banyuwangi sing duwe rasa agul nyang telatah petilasane Blambangan iki. Sing ana kang kurang ring Banyuwangi. Lemahe subur lan wera. Duwe alas, gunung uga segara. Kabeh ana ring Banyuwangi. Bandhingnatah ambi dhaerah liya. Paran maning kadhung ngomongaken kesenian. Sing ana tunggale. Puluhan kesenian kesenian urip lan mekare ring Banyuwangi. Ana kesenian tradhisional uga kesenian modheren. Utamane kesenian tradhisional. Kadhung dhaerah-dhaerah liyane akeh akeh-akehe bingung sing duwe kesenian tradhisional, ring Banyuwangi milih methik. Ana gandrung, angklung paglak, angklung caruk, hadrah kuntul, hadrah caruk, kundharan, janger, rengganis, patrol, barong bengi, barong ngarak, jaranan buta, pacul guwang, campursari lan magih akeh liyane. Durung maning kendhang kempul lan pop Banyuwangi.
Mula sing salah kadhung para sarjana utawa peneliti embuh kang teka lokal lan manca nyebut kreatipitas kang dhuwur. Kesenian kang akeh iku sing bakal ana kadhung wong Banyuwangi sing landhep pikire. Wis lawas lan akeh para ahli kang kepincut neliti lan nulis kesenian Banyuwangi. Misale, John Scholte taun 1927 nulis “Gandroeng Van Banjoewangi”, Paul Arthur Wolbers teka Inggris taun 1980 nulis “Maintaining Using Identity Through Musical Performance Seblang And Gandrung of Banyuwangi, East Java Indonesia,” Bernard Arp nulis soal seni maca lontar Tembang in Two Tradition, lan puluhan peneliti asal Indonesia dhewek.
Kesenian Banyuwangi wis nggadug endi-endi. Ping kaping-kaping gandrung lan kesenian liyane diundang Presiden njuged ring istana negara, TMII (Taman Mini Indonesia Indah), TIM (Taman Ismail Marzuki) Jakarta, Kuta Carnaval Bali lan sing kaitung kutha-kutha liyane ring Indonesia. Ring negara manca, kesenian Banyuwangi wis tau tampil ring Landa, Amerika, Hongkong, Korea, Australia, Jepang. Ring Jepang, kesenian Banyuwangi makili Indonesia ulih penghargaan dadi penyaji paling apik ring antarane 18 negara kang milu acara Midosuji Parade 2006.
Gendhing Umbul-umbul Blambangan tau menang ring Pusan Korsel ring acara lomba lagu etnik tingkat internasional. Gandrung Temu taun 1990 suwarane direkam ambi Philip Yampolsky teka Food Foundation Amerika, judhul albume “Song Before Dawn”. Kaset lan CD-ne Mbok Temu iki diedol sak donya lan bisa dituku kelawan download ring internet. Suwarane Mbok Temu uga tau ngisi soundtrack salah sijine pilem prodhuksine Hollywood.
Durung maning kadhung ngomongaken seni sastra. Cerita Sritanjung kang dadi asal usule aran Banyuwangi iku wis kesuwur sakat abad XIII. Mulane ring buku Ensiklopedi Indonesia kesebut “aliran sastra Banyuwangi”. Anyar-anyar iki ring acara pertemuan para penyair Jatim ring Surabaya, para Banyuwangi melopori laire babakan anyar, yaiku puisi gendhing lan seni sastra pertunjukan. Yaiku cara anyar maca lan nampilaken guritan kang sing lumrah kaya umume.
Wistah rika kabeh kang rumangsa dadi wong Banyuwangi mesthi bain mongkog atine ngawasaken ubeg jenggirate, mili derese lan semilir arume seni Banyuwangi nyerambah lan ngukir langite jagad kesenian ring donya.

Sumber :Lancar Basa Using SMP Kls VII

Jumat, 19 Juni 2009

Musik Dhaerah Lare Using …Banyuwangi

Musik dhaerah Banyuwangi wis mbelung sungsum ring kalangane masarakat Banyuwangi. Saben dina wong Banyuwangi nyetel musik dhaerah dienggo rungon-rungon kanggo ngelipur ati. Lare cilik sampe wong tuwek dhemen ngerungokaken musik dhaerah. Sedina bain sing ngerungokaken musik dhaerah kuping rasane sing enak. Musik dhaerah wis dadi siji ambi kupinge masarakat Banyuwangi, utamane masarakat Using.
Nurut riwayate, sakdurunge njumbul musik dhaerah wis ana musik angklung. Bengi-bengi sakmarine megawe wong-wong padha gendhingan nganggo musik angklung kanggo ngelipur ati lan ngilangaken kesel-kesel. Kerana musik angklung iku seru enake mula sebagean warga masarakat aju ngedegaken grup musik angklung. Saben grup latihan mempeng makene terampil lan mahir mainaken musik angklung. Pungkasane, serta pirang-pirangane taun aju njumbul musik dhaeah kaya saiki iki.
Gebyare musik dhaerah aju njumbulaken ilham ring kalangane penggurit Using kanggo nulis guritan kang apik. Sing kelalen pengarang lagu uga milu nggenyaraken musik dhaerah. Sing sithik guritan Using kang digubah dadi lagu dhaerah terus nggugah semangate seniman iku kanggo ningkaten mutune musik dhaerah. Masarakat nyamut musik dhaerah kelawan girang. Iyane kabeh sing cuma ngerungokaken musik dhaerah tapi uga nanggap grup musik lan penyanyi dhaerah kasuwur waktu repot. Pentas musik daherah dadi tonotonan kang ndhemenaken.
Penggurit-penggurit lawas lagu dhaerah antarane kang Adang C.Y, B.S. Noerdian, Tuki Afandi , Mf.Hariyanto, Mahawan, Endro Wilis, Sutrisno lan liyan-liyane. Sakat magih lancing-perawane sampe tuweke iyane kabeh sing leren-leren ngarang guritan kanggo lagu dhaerah. Isi guritane macem-macem. Ana guritan kang nyeritakaken pengalaman pibadine, ubege lare-lare Using, lancing-perawan kang kedanan, semanget mbangun dhaerah Banyuwangi, kesatriyaan lan liya-liyane. Penggubah musike pinter seru ulihe nyipta musike saengga pas temenan ambi guritan kang dikarepaken pengarange. Suwara penyanyine uga enak-enak lan bisa mahami isi serta makna kang keuwot ring geguritan iku. Antarane pemusik lan penggurit lagu dhaerah bisa megawe bareng lan duwe apresiasi kang jero saengga lagu dhaerah saya apik, endah lan kondhang.
Bareng ambi kemajuane jaman, musik dhaerah ngalami uwah-uwahan embuh iku wujud lan iramane. Musik dhaerah kang bengen dimainanken nganggo musik angklung , kendhang, peking, kethuk,saron, gong, demung,selenthem lan baolah saiki wis uwah nganggo gitar lan orgen listrik. Liwat pekakas musik listrik iyane lebih kreatip lan gebare musik dhaerah lewih rame.
Penampilan penyanyine uga ngalami uwah-uwahan embuh iku dandanane utawa jugedadane. Bengen penyanyi dhaerah biyasahe tampil nganggo kelambi tradisional has Using utawa jebeng-thulik. Saikine sing karia akeh penyanyi dhaerah kang magih gelem nganggo kelmbi jebeng-thulik. Rata-rata kelambine modhel penyanyi dhangdhutan, yaiku bonel utawa celana nyapret, malah ana kang nganggo rok cekak modhel penyanyi pop. Iyane rumangsa sreg nganggo kelambi kaya gediku makene dianggep penyanyi modheren. Bab iki keneng deleng waktu ana tonotonan musik dhaerah. Umpama ana penyanyi kag gelem nganggo kelambi jebeng-thulik iku Cuma pas ring acara-acara tertemtu.
Bengen jugedane penyanyi dhaerah rata-rata jugedan has Banyuwangi. Saiki jugedane penyanyi dhaerah kaya-kaya wis nyeliwah teka tatanan juged has Using. Rata-rata jugedane modhel dhangdhutan kang kadhang-kadhang solahe wis kebacut. Musik dhaerah mula wis akeh ngalami uwah-uwahan. Masiyo gediku, wis semestine lare using hususe utawa wong banyuwangi pada umume kudu tetep jaga kelestarian musik dhaerah Banyuwangi. Nguri-nguri budaya lan musik lare using sampek kapan wae, ojo sampek mati. Isun sing biso lali ambi musik dhaerah banyuwangi..:)

Sumber : Paseh Basa Using 3 SLTP

Tumpengan pada acara perpisahan siswa kelas IX

“…membyat mayun suarane gending belambangan…..nyerambahi nusantoro… Banyuwangi….kulon gunung wetan segoro...lor lan kidul alas angker keliwat-liwat.. belambangan….belambangan….”

Terdengar suara aubade siswa-siswi sedang menyanyikan lagu khas banyuwangi yang berjudul umbul-umbul belambangan. Lagu ini merupakan lagu wajib yang harus ada pada setiap acara yang diadakan di sekolah. Hari ini sekolah tempat mengajar saya sedang mengadakan acara perpisahan kelas IX. Acara ini bertema selamat tinggal kakak kelas IX. Acara perpisahan ini memang diadakan sebelum adanya pengumuman kelulusan unas. Hal ini supaya anak-anak kelas IX lebih merasa senang dan bergembira bersama dihibur oleh adik kelasnya. Jika perpisahan itu dilaksanakan setelah ada pengumuman unas dikhawatirkan apabila ada siswa yang belum lulus tentu suasananya sangat tidak nyaman. Dalam arti banyak yang tidak antusias untuk mengikuti perpisahan karena ada siswa yang senang karena lulus juga ada siswa yang susah karena tidak lulus. Untuk mengantisipasi hal ini maka perpisahan untuk kelas IX dilaksanakan sebelum ada pengumuman unas. Hal ini sudah berlangsung setiap tahun di sekolah saya.
Untuk tahun ini acara perpisahannya sangat sederhana yaitu hanya dengan acara selamatan tumpeng. Ini sangat spesial dan berbeda dibandingkan dengan tahun yang lalu. Tahun yang lalu perpisahannya dengan mendirikan terop dan sound musik yang lengkap, siswa dikalungin oleh kepala sekolah, didokumentasi dengan handycam sekolah. Namun untuk tahun ini cukup acara tupengan dengan diawali anak kelas VII dan VIII menyanyi dan menari di aula sekolah. Saat anak kelas VII dan kelas VIII sibuk menyanyi untuk menghibur kakak kelasnya, para ibu guru sibuk menyiapkan tumpeng dari meracik, menata dan menghias tumpeng.
Akhirnya tepat pukul 11.30 WIB acara perpisahan dengan tumpengan dimulai. Semua siswa kelas IX, komite sekolah dan kepala sekolah beserta guru berkumpul jadi satu di aula sekolah. Suasana menjadi hening dan dimulailah acara perpisahan itu dengan membaca basmallah bersama. Kemudian dilanjutkan dengan sambutan dari pembina osis, wakil dari siswa kelas IX, kepala sekolah, komite sekolah dan diakhiri dengan pembacaan doa.
Dalam sambutannya pembina osis menyampaikan bahwa selama tiga tahun telah dilalui bersama dalam suasana suka maupun duka. Semua guru dengan rasa kasih sayang dan ketulusan telah mendidik, mengajar dan memberikan semua ilmu yang dimiliki untuk kalian. Dengan harapan di masa mendatang kalian dapat memanfaatkan ilmunya dengan sebaik-baiknya. Amin…
Sambutan dari kepala sekolah hanyalah menganjurkan untuk meraih pendidikan setinggi mungkin. Jangan hanya puas mengenyam pendidikan SMP saja tetapi upayakanlah untuk melanjutkan pendidikan ke jenjang yang lebih tinggi lagi. Jika ingin mencari sekolah lanjutan, carilah yang sesuai dengan minat dan bakat. Jangan hanya terpaku pada SMA tapi cobalah untuk bersekolah di SMK, karena SMK justru akan memberikan banyak keterampilan dan keahlian sebagai bekal untuk segera mendapatkan pekerjaan. Dan pesan yang tak kalah pentingnya tetaplah menjaga nama baik almamater sekolah. Janganlah sampai melupakan keberadaan sekoah kita sampai kapan pun jua.
Akhir acara perpisahanya kelas IX yaitu rame-rame makan semua tumpeng yang telah disajikan dengan hati gembira sambil berharap agar bisa lulus 100% dalam unas. Semoga…